Nefropatia – cukrzycowa choroba nerek

Cukrzyca jest jedną z najczęstszych przyczyn skrajnej niewydolności nerek (ESRD, end-stage renal disease). Ocenia się, że u około 40% chorych na cukrzycę typu 1 i u 5–15% diabetyków z cukrzycą typu 2 dojdzie do niewydolności nerek, a w niektórych grupach zapadalność jest jeszcze większa. Nefropatia cukrzycowa jest związana ze strukturalnymi i czynnościowymi zmianami w nerkach, wywołanymi przez hiperglikemię, a nieleczona może prowadzić do ESRD i konieczności rozpoczęcia dializoterapii. Dlatego tak ważne jest podjęcie skutecznych działań profilaktycznych oraz odpowiedniego leczenia.

Co to jest nefropatia i skąd się bierze?

Nefropatia cukrzycowa jest bezpośrednio związana z długotrwałym nadmiarem glukozy we krwi, ale istotne są również inne czynniki ryzyka, np. występowanie nadciśnienia tętniczego, palenie wyrobów tytoniowych, duże stężenie cholesterolu i triglicerydów we krwi czy nadmiar białka w diecie. Istotne jest również rodzinne występowanie nefropatii, a prawdopodobieństwo choroby nerek jest tym większe, im więcej osób w rodzinie choruje na cukrzycę.

W wyniku hiperglikemii dochodzi do mikroangiopatii – uszkodzenia naczyń krwionośnych w nerkach. Początkowo choroba może nie dawać żadnych objawów, ale będzie postępować, doprowadzając do trwałego uszkodzenia i niewydolności. Można wyróżnić 5 faz choroby.

• Stadium I i II to stadia bezobjawowe, które nie dają żadnych symptomów klinicznych i biochemicznych, a więc nie ma badań służących do wykrycia zmian.
• Stadium III to stopniowy rozwój niewydolności nerek lub utrzymująca się albuminuria, której może towarzyszyć nadciśnienie tętnicze i zmniejszenie filtracji kłębuszkowej.
• Stadium IV jest jawną nefropatią. Charakteryzuje się białkomoczem, nadciśnieniem tętniczym oraz zwiększonymi stężeniami lipidów w surowicy krwi. Do objawów ogólnych należą: opuchlizny okolic kostek, nadgarstków i twarzy, częsta potrzeba oddawania moczu, duża męczliwość, brak apetytu, anemia, skurcze mięśni.
• Stadium V to niewydolność nerek. W badaniach stwierdza się zwiększenie stężenia mocznika i kreatyniny w surowicy krwi. Jest to stan, w którym prawdopodobnie w najbliższym czasie będzie wymagana dializoterapia.

Nefropatia cukrzycowa – zapobieganie i leczenie

W zapobieganiu rozwojowi choroby nerek znaczenie ma zarówno rygorystyczna kontrola glikemii, jak i ciśnienia tętniczego. Do regularnych badań poziomu cukru we krwi warto wykorzystać glukometr, dający wiele możliwości nie tylko pomiaru glikemii, ale również tworzenia zaawansowanych statystyk w celu lepszej kontroli długoterminowej. Takim urządzeniem jest na przykład VivaChek™Ino Smart, który można sparować ze smartfonem i wyniki szybko przesyłać do dedykowanej aplikacji, umożliwiającej dokładniejszą analizę danych.

Kontrola jest bardzo istotna, gdyż na wczesnym etapie zmian można zatrzymać proces niszczenia nerek. Gdy nefropatia stanie się jawna, choroby nie da się zatrzymać, można jedynie spowolnić jej rozwój. Oprócz postępowania prewencyjnego, bardzo duże znaczenie mają badania przesiewowe z wykorzystaniem czułych testów wykrywających mikroalbuminurię we wczesnej fazie choroby.

Leczenie nefropatii polega w pierwszej kolejności na stabilizacji glikemii oraz nadciśnienia tętniczego i wyeliminowaniu czynników szkodliwych, do których należą: nadmiar białka w diecie i zaprzestanie palenia papierosów. W leczeniu nadciśnienia stosuje się inhibitory konwertazy angiotensyny i blokery receptora angiotensynowego, które wykazują również działanie spowalniające proces rozwoju nefropatii cukrzycowej. Leczenie wymaga współpracy diabetologa i nefrologa.

Przeczytaj także, dlaczego cukrzyca uszkadza nerki.

Źródła:

1. dr n. med. Barbara Katra, Nefropatia cukrzycowa, portal internetowy mp.pl dla pacjentów
2. Timothy C. Evans, Peter Capell, Nefropatia cukrzycowa, „Diabetologia Praktyczna” 2001, tom 2, nr 1, s. 15–23
3. Władysław Grzeszczak, Edward Franek, Badania przesiewowe w rozpoznaniu wczesnej fazy cukrzycowej choroby nerek, Borgis – „Postępy Nauk Medycznych” 3/2013, s. 220-223

Drukuj