Zmiany w trzustce można podzielić na dwie grupy ograniczające się do układu wyspowego (zmiany ilościowe i jakościowe komórek wysp) oraz nieprawidłowości dotyczących całej trzustki.
– Zwyrodnienie wodniczkowe komórek beta – jest to morfologiczna odpowiedz
na wyczerpania odczynu tych komórek. Jest to pierwsza zmiana mówiąca o działaniu bodźców wywołujących cukrzycę. Proces ten jest w pełni odwracalny, jeśli jego trwanie nie było zbyt długie i silne.
Jeśli proces ten trwał zbyt długo można spodziewać się, że wystąpi cukrzyca stała,
a zwyrodnienie wodniczkowe przekształci się w nieodwracalne zmiany martwicze. Zmiany te są bardzo charakterystyczne dla tego typu cukrzycy i powstają w skutek hiperglikemii.
– Nacieczenie limfocytowe wysp – głównie występuje u dzieci i osób młodych. Martwiczo zmienione fragmenty wysp otoczone są naciekami. Zjawisko to powstaje w wyniku działania przeciwciała przeciwwyspowego, lub w skutek infekcji wysp. Zmiany te można dostrzec na początku cukrzycy typu I u większości chorych, a w późniejszym okresie dochodzi do ich przemijania.
– Stwardnienie tętniczek odprowadzających krew do wysp – zmiany te występują głównie u osób starszych. Stwardnienie tętniczek może utrudniać wydzielanie insuliny przez wzrost glikemii, a także w skutek przechodzenia insuliny z komórek beta do krwi.
– Zmniejszenie liczby wysp trzustkowych i komórek beta – to proces zmniejszenia się całkowitej masy tkanki wyspowej wskutek zmniejszenia się możliwości wyodrębnienia insuliny.
– Zeszkliwienie wysp – w obrębie włośniczek na zewnątrz od błony podstawnej dochodzi do odkładania się mas szklistych. Często szkliwienie występuje nierównomiernie i jeśli jest obfite swoją rozpiętością może objąć powierzchnię całe wyspy. Zeszkliwienie częściej występuje u osób starszych, wskutek degeneracji drobnych naczyń wysp.
– Zmiany anatomiczne i morfologiczne występują u około 50% chorych na cukrzycę. Rak pierwotny występuje 2 razy częściej u chorych na cukrzycę niż u osób zdrowych. Najczęściej rozpoznanie cukrzyc występuje jednocześnie z ujawnieniem wystąpienia raka pierwotnego trzustki. Cukrzyca pojawia się głównie w przypadku raka o małym stopniu zróżnicowania, szybko rozprzestrzeniającym się na cały narząd.
– Zapalenie trzustki – w przebiegu przewlekłego zapalenia trzustki występuje obniżona tolerancja węglowodanowa. Częstość występowania cukrzycy u osób z zapaleniem trzustki jest znacznie większa, niż u osób u których ona nie występuje.
– Hemochromatoza- jest to genetycznie uwarunkowana choroba przemiany materii, w której dochodzi do zaburzenia w zakresie metabolizmu żelaza.
Doprowadza ona do zniszczenia układu wyspowego wskutek niedoboru insuliny. Towarzyszy jej odkładanie się barwników żelazowych w innych narządach.
Źródła naukowe:
Tatoń Jan, 1996, Diabetologia kliniczna, PZWL, Warszawa.
[11-79, 300-408, 450-614]
11. http://www.testdna.pl/genetyka