Indeks glikemiczny – co to jest?

Każdy diabetyk powinien doskonale wiedzieć, co to jest indeks glikemiczny (IG). Jego znajomość ułatwia komponowanie codziennej diety, a co za tym idzie – kontrolowanie glikemii. Czy wiesz, co dokładnie kryje się pod skrótem IG? Czy potrafisz wymienić produkty o niskim indeksie glikemicznym? Czy wiesz, jakie produkty mają wysoki indeks glikemiczny?

Co to jest indeks glikemiczny?

Każdy zjedzony produkt spożywczy wywołuje reakcje w organizmie. Jednym z efektów spożywania pokarmów zawierających węglowodany jest wzrost stężenia glikemii, czyli stężenia cukru we krwi. Wiedza na temat tego, jak zwiększy się to stężenie po konkretnym posiłku jest szczególnie ważna w przypadku diabetyków. Wraz z regularnymi pomiarami glukometrem ułatwia bowiem kontrolowanie glikemii. Na podstawie wzrostu stężeń opracowano wskaźnik, jakim jest indeks glikemiczny. Oznacza się go po 2 godzinach od momentu zjedzenia porcji danego produktu zawierającej 50 g węglowodanów przyswajanych. Jako wzorzec ustalono glukozę, dla której IG wynosi 100.

Na podstawie wartości indeksu glikemicznego podzielono produkty spożywcze na 3 grupy. Te o IG niższym niż 50 uznawane są za produkty o niskim indeksie glikemicznym. Produkty o średnim IG mają wartość 51-69. Z kolei dla produktów o wysokim IG wartość ta jest wyższa niż 70. Spożywanie produktów o wysokim IG powoduje szybki wzrost poziomu cukru we krwi. W przypadku osób z cukrzycą w ich diecie powinny dominować produkty o niskim i średnim indeksie glikemicznym.

Indeks i ładunek glikemiczny – jaka jest różnica?

Oprócz indeksu glikemicznego oznacza się również wartość ładunku glikemicznego.  Podczas obliczania wartości ładunku glikemicznego brany jest pod uwagę indeks glikemiczny (czyli jakość węglowodanów) oraz ilość węglowodanów w produkcie. Co to znaczy? Ilość innych makroskładników oraz wody wpływa na obniżenie wartości ładunku glikemicznego. Przykładowo miąższ arbuza i dyni klasyfikuje się jako produkty o wysokim IG. Jednak ze względu na wysoką zawartość wody ilość węglowodanów w 100 g produktu jest niska i nie wpłynie na gwałtowny wzrost stężenia cukru we krwi.

Jaki indeks glikemiczny mają produkty spożywcze?

Diabetycy podczas komponowania posiłków powinni zwracać uwagę na wartość IG wykorzystywanych produktów. Dzięki temu łatwiej kontrolować glikemię i zapobiegać jej ewentualnym wahaniom. Jednocześnie przy dobrze zaplanowanej diecie istnieje szansa na  obniżenie dawek leków lub insuliny. Podstawą do ewentualnej zmiany dawek będą wskazania pomiarów wykonanych glukometrem, np. niezwykle wygodnym w obsłudze glukometrem Cera-Chek 1Code.

Podczas planowania posiłków należy mieć na uwadze też to, że w przypadku takich samych produktów, ale poddanych innej obróbce, wartości IG mogą być różne. Przykładowo im dłużej gotowany makaron, tym jego IG będzie wyższy. Dotyczy to zarówno zwykłego, jak i pełnoziarnistego makaronu. Na wartość indeksu glikemicznego mają również wpływ takie czynniki, jak stopień dojrzałości, rozdrobnienie, sposób przetworzenia oraz obecność białek i tłuszczów. Im bardziej dojrzałe i rozdrobnione produkty, tym wyższy indeks glikemiczny. IG zielonego banana będzie znacząco różnił się od IG dojrzałego banana z ciemnymi plamkami na skórce. Jednocześnie połączenie produktów zawierających węglowodany z innymi, bogatymi w duże ilości białek lub tłuszczów, wpłynie na obniżenie indeksu glikemicznego całego posiłku.

Literatura:

1. Cichon R., Wądołowska L., Węglowodany [w:] Gawęcki J. (red.) Żywienie człowieka. Podstawy nauki o żywieniu, PWN, Warszawa 2011, 155–177.
2. Dyson P., „Glycaemic index: Is it useful for people with diabetes?”, J Diabetes Nurs 2008, 12(5): 168-176.
3. Foster-Powell K., Holt S.H.A., Brand-Miller J.C., „International table of glycemic index and glycemic load values: 2002”, Am J Clin Nutr 2002, 76(1): 5-56.
4. Jenkins D.J.A., Wolever T.M.S., Taylor R.H, „Glycemic index of foods, a physiological basis for carbohydrate exchange list”, Am J Clin Nutr 1981, 34(3): 362-366.
5. Torkos S., Preuss H., Indeks glikemiczny. Najlepsza ochrona przed otyłością, cukrzycą i chorobami serca, Bauer-Weltbild Media, Warszawa 2008.
6. Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych na cukrzycę 2018. Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego, Diabetologia Praktyczna 2018, tom 4, nr 1.

Drukuj