AST – kiedy zrosty na opuszkach palców utrudniają rutynowy pomiar

Polskie Towarzystwo Diabetologiczne podkreśla, że integralną częścią leczenia cukrzycy jest regularne monitorowanie glikemii. Celem kontroli wartości glukozy we krwi jest uzyskanie jak najbardziej rzeczywistych, równych wyników. Niestety samokontrola glikemii wiąże się z wykonywaniem kilku nakłuć dziennie – bez tego pacjent nie uzyska niezbędnej do zbadania, niewielkiej ilości krwi.

Zwykle nakłucie wykonuje się na opuszkach palców, ale trzeba wiedzieć, że po latach regularnych nakłuć mogą w tych miejscach powstać zrosty – zbliznowacenia. Jak im zaradzić? Warto pomyśleć o czymś takim jak AST – badanie krwi w sposób niestandardowy w celu zmierzenia glikemii.

Podstępna cukrzyca i narastające blizny

Cukrzyca to podstępna choroba rozwijająca się najczęściej powoli i nie dająca z początku wielu objawów. W skrócie wiąże się ona z brakiem lub niedostatkiem insuliny – hormonu regulującego stężenie glukozy we krwi. Niestety cukrzyca nie jest chorobą uleczalną i gdy zostanie zdiagnozowana, należy w pełni skupić się na przeciwdziałaniu jej rozwojowi. Bowiem nieleczona cukrzyca i niekontrolowana glikemia prowadzą do wielu przykrych konsekwencji, jak np. nefropatii, neuropatii, otyłości, problemów z układem krwionośnym.

Tym pacjentom, którzy nakłuwają palce od lat, odczuwają bolesność lub miewają trudności z wykonywaniem pomiarów z powodu blizn, można polecić AST, czyli tzw. alternatywne miejsca nakłucia (ang. alternative site testing). Będzie to także dobre rozwiązanie dla diabetyków pracujących zawodowo, których praca wymaga manipulacji palcami: muzykom, sportowcom, chirurgom, informatykom czy innym, pracującym wiele godzin przy komputerze.

Istnieje alternatywa

AST to nic innego, jak metoda pozyskiwania krwi do badania glikemii z innego miejsca niż standardowy opuszek palca. Do alternatywnych miejsc nakłucia należą: wnętrza dłoni (poniżej kciuka lub poniżej małego palca), udo, łydka, ramię oraz zewnętrzna lub wewnętrzna strona przedramienia. Ważne, by miejsca alternatywnych wkłuć nie znajdowały się blisko linii papilarnych, kości, owłosionych części ciała oraz w okolicy widocznych żył.

AST – to badanie charakteryzuje się trzema głównymi korzyściami:

• zmniejsza bolesność palców i ryzyko występowania zrostów,
• znacznie poprawia komfort życia cukrzyka,
• dokładność tak uzyskanego pomiaru glikemii jest bardzo zbliżona do tego, uzyskanego z próbki pobieranej z opuszki palca.

Zasady stosowania AST

Aby jednak badanie AST było jak najbardziej rzetelne, warto pamiętać, że istnieją ściśle określone pory dnia, w których można wykorzystać AST. To dlatego, że krew pobrana z dłoni szybciej odzwierciedla wiarygodne wartości glikemii niż ta pochodząca z jakiegokolwiek innego miejsca. Inne części ciała są rzetelne dla badania stężenia glukozy we krwi tylko na czczo lub przed snem albo bezpośrednio przed posiłkiem – dieta online.

W tym miejscu warto też wspomnieć, kiedy lub kto nie powinien stosować badania AST. Przede wszystkim nie jest ono zalecane do 2 godzin po posiłku. Podobnie w momencie szczytowego działania insuliny krótko działającej (do 4 godzin po jej podaniu) lub jej analogów szybko działających (do 2 godzin po podaniu). AST nie powinni tez stosować diabetycy zaraz po aktywności fizycznej oraz ci, u których zachodzi podejrzenie hipoglikemii, albo którzy w przeszłości miewali epizody bezobjawowej hipoglikemii. Wszelkie inne choroby, tym bardziej w fazie ostrej, także są przeciwwskazaniem do badania AST – mogą zaburzać glikemię wyznaczaną w badaniu z nakłucia alternatywnego.

Istota edukacji

Na koniec warto podkreślić, że stosowanie metody AST nie tylko wiąże się z decyzją chorego, ale i powinno być przedyskutowane z lekarzem prowadzącym. Gdy jednak nie ma przeciwwskazań, diabetyk powinien po pierwsze oznaczyć w dzienniku samokontroli wykonywanie pomiaru tym właśnie sposobem, a po drugie – zanim przystąpi do stosowania tej metody, chory powinien być przeszkolony w zakresie AST przez lekarza, pielęgniarkę bądź edukatora w cukrzycy. Warto, by wieloletni pacjenci chorujący na cukrzycę wiedzieli, że istnieje takie rozwiązanie.

Ponadto, tym wszystkim, którzy chcą korzystać ze standardowej metody, warto polecić nowoczesne glukometry, które nie są tak inwazyjne dla ciała, np. VivaChek™ Ino Smart . Firma Hand-Prod wprowadziła na rynek urządzenia nie tylko poręczne, ale i komunikujące się z aplikacją Gluco Well. Chory, korzystający z glukometru VivaChek™ Ino Smart, może mieć wszystkie pomiary w jednym miejscu. W aplikacji możemy wpisać swoje dane typu wzrost, waga, data rozpoczęcia choroby. Aplikacja ma również miejsce na notatki, które, w formie alertu, będą nam przypominać o badaniach. Warto wypróbować!

Źródła:

2018 Guidelines on the management of diabetic patients. A position of Diabetes Poland. Clin Diabet 2018; 7, 1.

Zalecenia w opiece diabetologicznej P F ED na rok 2014.

Drukuj