Uważaj na stopę (cukrzycową)

Jednym z najpopularniejszych powikłań niekontrolowanej cukrzycy jest zespół stopy cukrzycowej. Przewlekła hiperglikemia prowadzi do uszkodzenia większych i mniejszych naczyń krwionośnych, co przekłada się na zaburzenia czucia i niedokrwienie kończyn. Warto wiedzieć, że na każdy procent wzrostu wartości hemoglobiny glikowanej wzrasta o 10-15% ryzyko neuropatii obwodowej!

Brak kontroli ze strony receptorów znajdujących się w stopach powoduje, że chory nie odczuwa bólu, temperatury i – ogólnie mówiąc – osłabia mu się czucie. W ten sposób narażony jest na urazy, otarcia i rany, które następnie dają początek trudnym do zażegnania owrzodzeniom. To idealne miejsce do rozwoju chorobotwórczych bakterii, a stąd już niedaleka droga do błędnego koła – rozwój procesów zapalnych jeszcze bardziej uwydatnia objawy neuropatii. Owrzodzenia i stany ropne natomiast mogą zwiększać hiperglikemię, stąd tak często pacjentom trudno złagodzić objawy stopy cukrzycowej. Dochodzi do tego fakt, że cukrzycy z reguły mają obniżoną odporność immunologiczną, a także pogorszone ukrwienie w obrębie kończyn dolnych.

Gdy jedyna droga to amputacja

Zespół stopy cukrzycowej kojarzy się nam głównie z amputacją kończyny lub jej części. Niestety, mimo i tak już znacznej poprawy w profilaktyce i leczeniu tej choroby, nadal borykamy się z dużym odsetkiem konieczności operacji tego typu. Aż 40-60% utrzymujących się owrzodzeń na stopach chorych na cukrzycę kończy się zabiegiem chirurgicznym. To jednak zło konieczne, ponieważ po amputacji chorzy mają do czynienia ze zwiększoną podatnością na choroby, do tego dochodzi niepełnosprawność i niedołęstwo. To wszystko składa się na przykre statystyki – tylko około 30% chorych po amputacji przeżywa okres dwóch lat od zabiegu.

Jak poczuć, gdy się nie czuje?

Objawy stopy cukrzycowej nie są łatwe do wychwycenia. Ze względu na fakt, że zespół stopy cukrzycowej charakteryzuje się między innymi zmniejszonym czuciem w kończynach, zauważanie dolegliwości przez chorego opiera się głównie na zmyśle wzroku (gdy już dojdzie do ran i owrzodzeń). Wcześniej istnieje możliwość zbadania czucia za pomocą specjalnej aparatury. Bez tego badania nawet lekarz za pomocą dotyku czy gołym okiem nie jest w stanie odkryć żadnych nieprawidłowości neurologicznych.

Nieco łatwiej stwierdzić w stopie niedokrwienie – to bada lekarz za pomocą określenia tętna na tętnicy grzbietowej stopy i tętnicy piszczelowej tylnej. Ponadto niedokrwione stopy charakteryzują się brakiem owłosienia, cienką i błyszczącą skórą oraz pogrubionymi paznokciami.

Gdy diagnoza nas zaskoczy

Leczenie stopy cukrzycowej to przede wszystkim normalizacja glikemii. Działamy tu przez połączenie prawidłowej diety online oraz regularnych pomiarów stężenia glukozy we krwi. W cukrzycy należy stosować dietę opartą o węglowodany złożone. To głównie pełnoziarniste produkty zbożowe, nie ma tu więc miejsca na przetworzoną żywność, białą mąkę i produkty z niej wytwarzane. W jadłospisie powinno znaleźć się dużo warzyw i owoce w stosunku 1:4 wobec warzyw. Cukrzyk powinien też zadbać o dietę zawierającą zredukowaną ilość kwasów tłuszczowych pochodzenia zwierzęcego, co ma korzystny wpływ na układ sercowo-naczyniowy – a miażdżyca to jeden z czynników zwiększających ryzyko wystąpienia zespołu stopy cukrzycowej.

BMI – oblicz w łatwy sposób dzięki najlepszemu kalkulatorowi BMI od Just be FIT!

Z najważniejszych zasad praktycznych w profilaktyce i leczeniu stopy cukrzycowej wymienia się:

• codzienną obserwację stóp, zwracanie uwagi na wszelkie niepokojące zmiany,
• noszenie luźnych ubrań i wygodnego oraz najlepiej przewiewnego obuwia,
• używanie do kąpieli niezbyt gorącej wody oraz delikatnych i dobrych jakościowo produktów myjących o właściwościach łagodzących.

Najważniejsza jednak jest edukacja i regularne badania, a także nieustanna kontrola glikemii. Przy odpowiedniej świadomości i zaangażowaniu chorego można z powodzeniem uniknąć przykrych konsekwencji cukrzycy. Nowoczesne glukometry pozwalają na prawdziwie wygodne kontrolowanie stężenia glukozy we krwi. Na przykład evercare® genius to urządzenie niebywale proste w obsłudze, z czytelnym wyświetlaczem i minimalizacją interferencji ze strony przeróżnych czynników. Może być stosowany w różnych warunkach, a ponadto także w przypadku współwystępowania schorzeń wpływających na parametry czerwonokrwinkowe – a więc i u osób z zespołem stopy cukrzycowej. evercare® genius jest jedynym glukometrem, który umożliwia komunikację w systemie Chmura evercare® za pomocą wbudowanego portu USB. Dzięki temu chory ma nieustanny dostęp do swoich poprzednich wyników i informacji o terapii.

Warto wspomnieć, że kilka lat temu powołano do życia Międzynarodową Grupę Roboczą ds. Stopy Cukrzycowej (International Working Group on Diabetic Foot), która to sformułowała zalecenia dotyczące postępowania w tym powikłaniu. Warto co jakiś czas zaglądać na ich stronę internetową, ponieważ jest regularnie aktualizowana.

Źródła:

1. Tatoń J.: Profilaktyka zespołu stopy cukrzycowej oparta na patofizjologii, „Medycyna Metaboliczna”, 2014, tom XVIII, nr 4: 76-82.
2. Rymkiewicz E. i in.: Zespół stopy cukrzycowej jako problem interdyscyplinarny, „Journal of Education, Health and Sport”, 2017, 7(8): 576-582.

Drukuj