Co to jest glukagon i jak go używać?

Glukagon jest kołem ratunkowym w ciężkiej hipoglikemii. Każdy diabetyk przyjmujący insulinę powinien wyposażyć się w zestaw z glukagonem, a bliscy chorego powinni wiedzieć, jak skorzystać z tego leku. Czasami wystarczy zwykły błąd dietetyczny, niedopatrzenie albo infekcja, by doszło do poważnego epizodu hipoglikemii z utratą przytomności. Co zrobić w takiej sytuacji? Czy jedynym wyjściem jest wezwanie pogotowia ratunkowego?

Co to jest glukagon i do czego się go stosuje?

Glukagon to hormon przeciwstawny do insuliny, a jego działanie polega na uwolnieniu zgromadzonego w wątrobie glikogenu, będącego zapasem energetycznym, wykorzystywanym m.in. podczas wysiłku. Węglowodany, które spożywamy w pokarmach, w procesie trawienia rozbijane są do cukrów prostych, a te transportowane są do wątroby. Część glukozy wykorzystywana jest na bieżąco, a część gromadzona na zapas w postaci glikogenu.

W ciężkiej hipoglikemii, gdy dochodzi do utraty przytomności i nie można podać doustnie glukozy, ratunkiem jest glukagon – hormon informujący organizm o konieczności wykorzystania zgromadzonych zapasów. Warto jednak wiedzieć, że glukagon powinien być używany tylko w ostateczności (nie należy dopuszczać do hipoglikemii z utratą przytomności), a proces uwalniania glikogenu może nie zachodzić u osób niedożywionych oraz u tych, u których często dochodzi do ciężkich niedocukrzeń. W ich przypadku zapasy glikogenu mogą być już wyczerpane. Dlatego też niezwykle istotna jest regularna kontrola glikemii. Glukometr VivaChek™Ino Smart gwarantuje dokładność wyników, gdyż na pomiar nie wpływa ani poziom hematokrytu, ani inne czynniki potencjalnie mogące wpływać na pomiar (zgodność ze standardem ISO EN 15197:2015).

Hipoglikemia

Jak używać glukagonu?

Podanie glukagonu wymaga wykonania zastrzyku domięśniowego lub podskórnego. Zaleca się, aby rodzina diabetyka i osoby najbliższe były przeszkolone w tym zakresie. Nie jest to trudne i nie wymaga specjalnych umiejętności, jednak warto wcześniej przynajmniej zapoznać się z instrukcją.

Najpopularniejszą formą glukagonu są zestawy, dostępne w aptekach, składające się ze strzykawki wypełnionej wodą oraz z fiolki z proszkiem.

1. Otwórz zawartość zestawu, usuń z fiolki osłonkę zabezpieczającą oraz zabezpieczenie z igły.
2. Wbij igłę do fiolki, a następnie wstrzyknij płyn.
3. Nie wyjmując strzykawki z fiolki, dokładnie wymieszaj zawartość.
4. Po wymieszaniu i rozpuszczeniu roztworu nabierz całość z fiolki ponownie do strzykawki.
5. Wyciągnij strzykawkę i usuń z niej pęcherzyki powietrza delikatnie pukając palcem w obudowę.
6. Całą zawartość strzykawki wstrzyknij domięśniowo, najlepiej w udo lub pośladek. Można wykonać też zastrzyk podskórny, ale lek podawany w ten sposób wolniej się wchłania.
7. Zabezpiecz strzykawkę gumową osłonką, umieść ją z powrotem w opakowaniu i zutylizuj w specjalnych punktach, przeznaczonych na odpady medyczne.

W przypadku utraty przytomności w pierwszej kolejności zaleca się wezwanie pogotowia ratunkowego. Osobę nieprzytomną w wyniku hipoglikemii należy ułożyć w pozycji bocznej ustalonej (bezpiecznej), by uniknąć zadławienia i udrożnić drogi oddechowe, następnie podać glukagon, a po odzyskaniu przytomności należy wykonać ponowny pomiar cukru i podać glukozę w łatwo przyswajalnej formie, najlepiej płynu lub żelu.

Glukagon może nie zadziałać u chorych, którzy od długiego czasu głodują, są w stanie kacheksji, mają małe stężenie adrenaliny, cierpią na przewlekłą hipoglikemię, niedocukrzenie spowodowane nadużyciem alkoholu, albo mają guz nowotworowy wydzielający insulinę lub glukagon.

Źródła:

1. Ewa Otto-Buczkowska, Przemysława Jarosz-Chobot, Hipoglikemia poinsulinowa – obraz kliniczny, mechanizmy kontrregulacji, leczenie, Borgis – „Medycyna Rodzinna” 3-4/2000, s. 48-52
2. Marcin Nylec, Magdalena Olszanecka-Glinianowicz, Rola glukagonu w patogenezie cukrzycy typu 2, „Endokrynologia, Otyłość i Zaburzenia Przemiany Materii” 2010, tom 6, nr 3, s. 136–140

Drukuj